ABBÂSÎLER DEVLETİ

 ABBÂSÎLER DEVLETİ 

Kureyş Kabilesinden Abdülmenafın çocuklarından amca çocukları olan; ÜMEYYE ve HAŞİM soyundan gelen amcazadelerden, Ümeyye oğulları İslam hilafetini kendi hanedanına devşirip Emevi Devletini kurdular. 

Hâşim torunları 25 Ocak 750 tarihinde Zap ırmağı yakınlarındaki Zap Savaşı ile Amca çocuklarının egemenliğinde Emevi Devletini yıkıp, yerine kendi egemenliklerindeki Abbasi devletini kurdular. 

Abbasilerin ilk halifesi, Ehl-i Beyt’ ten Abdullah’tır. Çok kan akıttığı için kendisine Seffâh da denmektedir. 

IRAK ABBASÎ HALİFELERİ (750-1258) 

749-754 ABDULLAH (SEFFAH) 

750 Zap Savaşı ile Emevi Hanedanlığı yıkıldı yerine Abbasi Hanedanlığı kuruldu. 

751 Talas Savaşı Abbasiler ile Çinliler arasında oldu. Karluk Türkleri Abbasiler ile müttefik oldu. Türkler arasında İslamiyet hızla yayıldı. 

754-775 MANSUR 754 Abdullah el Seffâh öldü. Abbasiler’in kurulmasında büyük rol oynayan Ebû Müslim öldürüldü. 755 Emevi Hanedanının mensubu Abdurrahman kaçtığı İspanya’da Endülüs Emevi Devleti’ni kurdu. 

758 Hazarın Güneyi Abbasilere katıldı. 

762 Bağdad şehri kuruldu. 

763 Endülüs Emevi Devleti bağımsızlığını ilan etti. 

767 İmâm-ı Âzam Ebû Hanîfe’nin vefatı. 

771 Kuzey Afrika’da Berberîlerin isyanı. 

775-785 MEHDİ 

778 Bizans 80 bin kişilik ordusuyla Güneydoğu Anadolu şehirlerini yağmaladı. 

785-786 HADİ 

786-809 HARUN REŞİD, İlme ve alime önem veren İslam’ı iyi yaşayan bir halifeydi. 

787 yılında Harun Reşid Tarsus’u imar etti. 

790 yılında Harun Reşid, Antalya’da Bizans donanmasını bozguna uğrattı. 

795 İmam Mâlik’in vefatı. 

804 Anadolu Seferleri başladı. 

809-813 EMİN 

813-833 MEMUN 

816 Babek İsyanı 

820 İmamŞâfii’nin vefatı.

827 Girit’in fethi ve Sicilya’ya çıkış 

833-842 MUTASIM BİLLAH 

834 Zut İsyanı 

836 Samarra’nın başkent oluşu 

842-847 VASIK BİLLAH 

846 Güney İtalya’ya seferler 

847 Abbasi Devleti’nde gerileme dönemi başladı. 

847-861 MÜTEVEKKİL ALÂLLAH 

855 İmam Hanbeli’nin vefatı. 

861-862 MUNTASIR BİLLAH 

862-866 MÜSTAİN BİLLAH 

866-869 MUTEZ Billah 

868 Câhız’ın ölümü 

869-870 MÜHTEDİ BİLLAH 

870 Buhâri’nin ölümü 

870-892 MUTEMİD ALÂLLAH 

873Kindî’nin ölümü 

980Karmarti İsyanının çıkması 

892-902 MUTEZİD BİLLAH 

892 Bağdat’ın tekrar başkent olması 

902 – 908 MÜKTEFİ BİLLAH 

908 – 932 MUKTEDİR BİLLAH 

922Hallâc-ı Mansûr’unzındıklıkla suçlanıp Halife Muktedir’in emriyle idamı. 

923 Taberî’nin vefatı. 

925 Râzî’nin vefatı 

932-934 KAHİR BİLLAH 

934-940 RÂZİ BİLLAH 

935 Eş’ârî’nin vefatı. 

940-944 MÜTTEKÎ BİLLAH 

944 – 946 MÜSTEKFÎ BİLLAH 

944Maturîdi’nin vefatı. 

945 (Şİİ) Büveyhiler Bağdat’ı ele geçirdi. BüveyhilerFatimilere; halife de Büveyhilere bağlıydı. 946-974 MUTİ LİLLAH 

969 Fatimile Mısır’ı ele geçirdi. 

970 Mısır’da ElEzher’in kuruluşu 

974-991 TÂİ LİLLAH 

991-1031 KADİR BİLLAH 

1031-1075 KAİM BİEMRİLLAH 

1055 yılının 17 Ocak günü Halife kaim gizlice Selçuklulardan yardım istedi. Bunun üzerine Tuğrul Bey Bağdat’a girip Büveyhioğullarının tehlikelerine son verdi. Halife de Tuğrul Bey’e Doğunun ve Batının Hükümdarı ünvanını verdi. Böylece İslam dünyasının siyasi hâkimiyetini Türkler temsil etmeye başladı. 

1075 – 1094 MUKTEDÎ BİEMRİLLAH 

1094 -1118 MUSTAZHİR Billah 

1118 – 1135 MÜSTERŞİD BİLLAH 

1135 -1136 RÂŞİD BİLLAH 

1136 – 1160 MUKTEFÎ LİEMRİLLAH 

1159 yılında Mısır’da yönetimi Selahaddin Eyyubi ele geçirmiştir. 

1160 -1170 MUSTENCİD BİLLAH 

1170 – 1180 M. MUSTAZÎ BİEMRİLLAH 

1180 -1225 NASIR LİDİNİLLAH 

1225 -1226 ZAHİR BİEMRİLLAH 

1226 -1242 MUSTANSIR BİLLAH 

1242 -1258 MUSTASIM BİLLAH Moğol Hükümdarı Cengiz Han’ın torunu Hulagu’nun yönetimindeki İlhanlılar 1258’de Bağdat’ı yakıp yıktılar, Halife Mustasım’ı ve yakaladıkları hanedan üyelerini öldürdüler. Böylece 508 yıllık Abbâsî Devleti son buldu. İlhanlı hükümdarı Hulagu Han Bağdat’ta içlerinde on binlerce yazma kitap olan kütüphaneleri yakıp yıktırmıştır. Geri kalan kitapları da Dicle Nehrine attırmıştır. 

MISIR ABBASÎ HALİFELERİ (1261-1517) 

Memlük Devleti de denilen bu dönemde, siyasi otorite ile dini otorite aynı anda birbirinden bağımsız olarak varlığını sürdürmüştür. Aynı tarihlerde bir halife bir de sultan bulunmaktadır.

Tarihçiler Memlûk egemenliğini, biri 1250-1382 öteki 1382-1517 arasını kapsayan iki döneme ayırırlar. Batılı tarihçiler askeri birliklerin siyasal önem kazanma durumlarına bakarak birincisine “Bahri”, ikincisine “Burci” derler; çağdaş İslam tarihçileri ise, etnik kökenlerde farklılığa ve bu farklılığın devletin gelişimine yansımasına dikkat çekmek için aynı dönemlere “Türk” ve “Çerkes” adını verirler. 

1261 – 1261 II. MUNTANSIR BİLLAH 

1261 -1302 I. Hâkim BİEMRİLLAH ( Hilafetin bu dönemi aynı zamanda Memluk Sultanı Baybars

1260–1277 dönemidir) 

1302 -1340 I. MÜSTEKFÎ BİLLAH 

1340 -1340 I. VÂSIK BİLLAH 

1340 -1352 II. HÂKİM BİEMRİLLAH 

1352 -1362 I. MUTAZID BİLLAH 

1362 -1377I. MÜTEVEKKİL ALÂLLAH 1377 -1377 MUTASIM BİLLAH 

1377 -1383 I. MÜTEVEKKİL ALÂLLAH (2.Kez) 1382 yılında Çerkes kökenli Berkük’un, devrin sultanını öldürerek iktidarı ele geçirmesiyle Türk asıllı Bahri Memlukların devri de kapanmış oldu. Bu tarihten itibarenÇerkes asıllı sultanlar Burci Hanedanı adı ile ülkeyiyönetmiştir. 

1383 – 1386II. VÂSIK BİLLAH 

1386 – 1389MUTASIM BİLLAH (2.Kez) 

1389 -1406 I. MÜTEVEKKİL ALÂLLAH (3.Kez) 

1406 -1414 MÜSTAİN BİLLAH 

1414 -1441 II. MUTAZID BİLLAH 

1441-1451 II. MÜSTEKFÎ BİLLAH 

1451 -1455 KAAİTN BİEMRİLLAH 

1455 -1479 MÜSTENCİD BİLLAH 

1479-1497 II. MÜTEVEKKİL ALÂLLAH 

1497 -1509 MÜSTEMSIK Billah 

1509 -1517 III. MÜTEVEKKİL ALÂLLAH (Bu Halife döneminde 

1501–1516 Kansu Gavrive

1516-1517 Tomanbay Memluk Sultanıdır.